تنش دمای پائین در نیشکر

نیشکر گیاهی است حاره­ای که در مناطق نیمه حاره­ای نیز کشت و کار می­شود. این گیاه اصولاً نسبت به دمای پائین حساس بوده ولی این امر برای کشت آن در مناطق نیمه حاره­ای که احتمال وقوع دمای زیر صفر وجود دارد محدودیتی ایجاد نمی­کند. استان خوزستان با وجود زمستان­های معتدل، وقوع سرما و یخبندان در آن از خصوصیات آب و هوایی آن محسوب می­گردد. البته شدت و مدت این پدیده در سال­های مختلف کاملاً متفاوت است. شدت سرما، مدت آن و مرحله رشدی گیاه از جمله فاکتورهایی هستند که در تعیین خسارت سرما در یک گونه گیاهی تاثیرگذار هستند. با وجودی که گیاه نیشکر در دسته گیاهان حساس به سرما قرار دارد اما واکنش ارقام مختلف آن به تنش سرما متفاوت است.

تنش دمای پائین در دو حالت قابل بررسی است:

۱- سرمازدگی: در گیاه نیشکر سرمازدگی و علائم آن با کاهش دما در محدوده ۶+ تا ۰ درجه سانتیگراد قابل مشاهده است. در دماهای نزدیک به صفر و در ارقام حساس ظهور علائمی مانند بنفش شدن برگها که نتیجه آسیب به کلروفیل برگ و ظهور رنگدانه­های آنتوسیانین می­باشد تا آسیب به بافت برگها نیز دیده می­شود. این آسیب­ها بیشتر نتیجه دهیدراسیون یا پسابیدگی بافت­ها بوده و بسرعت قابل جبران است. در این مرحله از تنش به بافت­های داخلی ساقه آسیبی وارد نمی­شود مگر آنکه ساقه از قبل مورد حمله برخی از آفات مانند کرم ساقه­خوار یا عوامل بیماریزا قرار گرفته باشد. لذا افت کیفی در شربت استحصالی دیده نمی­شود.

۲- یخ­زدگی: این مرحله از تنش در گیاه نیشکر در دماهای پائین­تر از صفر درجه حادث می­شود. در این مرحله از تنش با کاهش دما به پائین­تر از ۲- درجه علاوه بر برگها در گیاهان جوان بویژه گیاهان راتون شده خسارت به مریستم انتهایی نیز سرایت نموده و ممکن است پنجه­های اصلی گیاه از بین بروند. هر چه دما بیشتر تنزل یابد خسارت گسترده­تر شده و علاوه بر مریستم انتهایی در گیاهان بالغ میانگره­های پائین­تر نیز خسارت دیده و بافت پارانشیمی و ذخیره­ای ساقه به دلیل تشکیل بلورهای یخ متلاشی می­گردد. پدیده اخیر معمولاً در دمای 4- درجه شروع می­شود.

اثرات دمای پائین بر گیاه نیشکر

۱- کاهش سطح فتوسنتز کننده به دلیل از بین رفتن کلروفیل برگ

۲- تخریب غشاء سلولی و از بین رفتن بافت­های میان رگبرگی

۳- آسیب به مریستم انتهایی

۴- آسیب به بافت ساقه و پارانشیم ذخیره­ای گیاه

۵- کاهش جذب عناصر غذایی و بروز علائم کمبود

بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک